Batı ve dış dünya ile ilk temasımızın üzerinden asırlar geçmiştir. Tanzimat’la başlayan dünyaya açılma macerası bugün Türkiye’nin artık dış dünyadan kopamayacak derecede dışa açılmış olduğu bir hale gelmiştir. Düne kadar döviz bulundurmanın bile suç satıldığı bir ülkede bugün binlerce Türk Şirketi Yurtdışında faaliyet göstermektedir.
Marka, patent ve endüstriyel tasarım tescillerinde mülkilik esası geçerli olduğu için Türkiye’de korunan bir hakkın aynı şekilde yurtdışında da korunduğu söylenemez. Zira haklar ancak tescil edildikleri ülkelerde, o ülke kanunları çerçevesinde korunmaktadır.
Türkiye’de tescilli bir marka, patent ya da tasarımın yurtdışında da aynı şekilde korunması mümkündür. Korumanın başlaması için tescil ön şarttır. Bu yüzden Türkiye dışında faaliyeti bulunan veya faaliyete başlamayı düşünen şirket veya şahıslar, marka, patent ve endüstriyel tasarımlarını yurtdışında tescil ettirmelidirler.
Marka tescilinde Madrid Protokolü ve Avrupa Birliği Markası (CTM) prosedürleri, Endüstriyel tasarım tescilinde La Haye ve Avrupa Birliği Tasarımı, Patent tescilinde Avrupa Patenti ve Patent İşbirliği Anlaşması (PCT) çerçevesinde yapılan müracaatlar hem maliyetlerin düşürmekte hem de tek bir müracaat ile birden fazla ülkede hak tescili sağlanabilmektedir.
Madrid Protokolü’ne Türkiye 1999 yılında taraf olmuştur. Bir ülkenin Madrid Protokolüne üye olması o ülkenin dışa açılmasında önemli göstergelerden biridir. AB ülkelerinin tamamının aynı zamanda Madrid Protokolüne üye olduğu, Avrupa’da protokole üye ülkenin neredeyse bulunmadığı düşünülürse protokolün ne derece önemli bir entegrasyon sağladığı anlaşılacaktır.
CTM yani Avrupa Birliği Markası henüz Türkiye’den direkt başvuruya kapalı olsa da vekil aracılığı ile başvuru yapılabilmektedir. Türkiye’nin AB üyesi olması ile artık Avrupa Birliği markaları konusunda farklı bir düzenleme yapılmasına gerek kalmayacaktır. Endüstriyel tasarımlar bakımından La Haye protokolü ve Topluluk Tasarımı Markadaki Madrid Protokolü ile Topluluk Markasına Karşılık gelmektedir. Patentte ise PCT ve Avrupa Patenti başvuruları benzer başvuru yollarıdır. Tüm bu başvuru yollarında ortak nokta hem WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı) hem de Avrupa Birliği bünyesindeki kurumlar (EPO, OHIM) tarafından çifte tescil yolu öngörülmüş olmasıdır.
Türkiye’nin dışa açık bir ülke olması nedeniyle sadece Türkiye’de değil Türkiye dışında da Türk firmaları yaygın olarak marka tescil işlemleri yapmaktadır. Bu nedenle yurtdışında marka tescili özellikle ihracatçı şirketler için büyük önem taşımaktadır. Tescilli bir markanın yurtdışında mevcut olup olmadığı ancak yurtdışı marka araştırması ile tespit edilebilir. DIŞ PATENT dünyanın tüm ülkelerinde marka araştırması hizmeti vermektedir.
Her marka ancak tescil edildiği ülkede geçerlidir. Marka ne kadar tanınmış olursa olsun herhangi bir ülkede geçerli kanunlara uygun olarak tescil edilmediği müddetçe markanın korunması mümkün olmayacaktır. Yurtdışında faaliyeti bulunan şirket ve şahısların ilgili ülkelerde markalarını tescil ettirmeleri gereklidir. Zira özellikle uluslar arası fuar ve sergilerde tescilsiz marka sahipleri zor durumda kalabilmektedir. Uluslar arası anlaşmalar sayesinde yurtdışında marka tescili yaptırmak daha az maliyet ve zaman harcanarak mümkün olmaktadır. Türkiye’nin de üyesi olduğu bir takım anlaşma ve protokoller sayesinde uluslar arası marka tescili tek bir merkezden yönetilmekte ve maliyetler düşmektedir.
MADRİD PROTOKOLÜ
Uluslar arası marka tescilinde en çok başvurulan yoldur. Türkiye’den yapılacak bir müracaat ile aşağıdaki ülkelerde Madrid Protokolüne göre marka müracaatı yapılabilir.
Wipo müracaat işlemi için sisteme giriş ücreti siyah beyaz müracaatlarda 653 CHF ; Renkli müracaatlarda 903 CHF ‘dir. Madrid müracaatında TPE nin almış olduğu harç 325 TL’dir.JAPONYA,GANA ve KÜBA müracaatlarında ek bir tescil harcı talep edilmektedir.
Avrupa Birliği ülkelerinde geçerli olan bir marka tescil sistemidir. Türkiye dahil AB üyesi olmayan ülkeler de EUTM müracaatında bulunabilirler. Aşağıdaki ülkeler EUTM kapsamındadır. Ancak EUTM sisteminin dezavantajları mevcuttur.AVRUPA BİRLİĞİ MARKASI
Her şeyden önce AB markası yapabilmek için AB ülkelerinde faaliyet gösteren bir vekille çalışma zorunluluğu vardır.
Bunun yanı sıra Birlik üyesi ülkelerden herhangi birinde markanın tescili ile ilgili bir problem çıkarsa marka hiçbir ülkede tescil edilemeyecektir.
Bunun yanı sıra AB markalarının iptal prosedürü diğer markaların iptalinden biraz daha zorlaştırılmıştır.
Aşağıdaki ülkelerden herhangi birinde yerleşik bir vekil aracılığıyla EUTM müracaatı yapılabilmektedir. DIŞ PATENT en uygun maliyet ile AB markası ile ilgili vekil bulma işlemlerinde ve vekil ile yapılacak koordinasyonda vekillik hizmeti vermektedir.
AB üyesi ülkeler
Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Avusturya, İtalya, İspanya, Portekiz, İngiltere, İrlanda, İsveç, Danimarka, Finlandiya, Yunanistan, Litvanya, Letonya, Estonya, Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya, Malta, Kıbrıs Rum Kesimi., Romanya, Bulgaristan, Hırvatistan.
ÜLKE BAZINDA DİREKT MARKA MÜRACAATI
Çoklu başvuru yapılamayacak ülkelerde bu yol tercih edilir. Ayrıca marka tescili yapılmak istenen ülke Madrid Protokolüne veya başka herhangi bir uluslar arası anlaşmaya üye değilse izlenmesi gereken yol her ülkede ayrı vekil tayini yapıp müracaat yapmak olacaktır.
Türkiye’de faaliyet gösteren bir şahıs veya şirket yurtdışında da endüstriyel tasarım tescili yaptırabilir. Tasarım müracaatında bir ülke seçilip o ülkede faaliyet gösteren bir vekil vasıtasıyla tescil yaptırılabilir. Yerellik prensibi gereği Türkiye’de tescilli tasarım sadece Türkiye’de korunur.
Uluslararası tasarım Tescilinde Avrupa Topluluk tasarımı (Community Design)
Üye ülkelerin tamamı açısından geçerli bir sistemdir ve tescilli veya tescilsiz olarak endüstriyel tasarım koruması sağlanmaktadır. Tescilli Topluluk tasarımı 5 yılda bir yenilenerek 25 yıl boyunca korunabilir.
Topluluk tasarımı direkt olarak OHIM / OHMI ofisine veya birlik üyesi ülkelerden her hangi birinin ofisine direkt olarak yapılmalıdır.
La Haye ( Lahey) Anlaşması
La Haye anlaşması Topluluk tasarımından farklı bir koruma alanı sağlamaktadır. La Haye protokolüne göre üye ülkelerden her hangi birinde endüstriyel tasarım tescil ve koruması sağlamak tek bir merkezden gerçekleşmektedir. Türkiye 01.01.2005 tarihi itibarıyla La Haye anlaşmasına taraf olmuştur. La Haye anlaşmasına göre aşağıdaki ülkelerde tasarım tescili yapılabilir.
İsviçre
Gürcistan
Kırgızistan
Makedonya
Slovenya
Estonya
Hırvatistan
Lihtenştayn
Namibya
Mısır
Macaristan
Letonya
Romanya
Ukrayna
İspanya
İzlanda
Moldova
Singapur
YURTDIŞI PATENT SİSTEMİ
- PCT – Patent İşbirliği Anlaşması
Anlaşma tek bir uluslararası patent başvurusu ile PCT` ye üye ülkelerde buluş için koruma sağlanmasını amaçlamıştır. Başvuru üye ülkenin ulusal Patent Ofisine veya WIPO’ya yapılabilir.
PCT üyesi ülkeler
Aşağıdaki ülkeler PCT (Patent Cooperation Treaty- Patent İşbirliği Anlaşması) üyesidir.
ÜLKELER
| Almanya | Gana | Yunanistan |
| Arnavutluk | Cezayir | Antigua & Barbuda |
| Azerbaycan | Barbados | Beyaz Rusya |
| Belçika | Belize | Benin |
| Birleşik Krallık (UK) | Tanzanya | ABD |
| Bosna- Hersek | Botswana | Brezilya |
| Bulgaristan | Burkina Faso | Kamerun |
| Çin Halk Cum. | Kolombiya | Ekvator Ginesi |
| Ekvador | Mısır | İsrail |
| Endonezya | İrlanda | Avusturya |
| Ermenistan | Avustralya | Fransa |
| Estonya | Finlandiya | Namibya |
| Fas | Mozambik | Gürcistan |
| Gabon | Gambiya | Gine Bissau |
| Granada | Gine | Sri Lanka |
| Güney Afrika | İspanya | Nikaragua |
| Hollanda | Yeni Zelanda | Kazakistan |
| İtalya | Japonya | Çad |
| Kanada | Orta Afrika Cum. | Letonya |
| Kenya | Kırgızistan | Hırvatistan |
| Kosta Rika | Fildişi Sahili | Dominik Cum. |
| Kuzey Kore | Danimarka | Çek Cum. |
| Küba | Kıbrıs Rum Kesimi | Lihtenştayn |
| Lesotho | Liberya | Madagaskar |
| Litvanya | Lüksemburg | Hindistan |
| Macaristan | İzlanda | Trinidad &Tobago |
| Makedonya | Togo | Moritanya |
| Malawi | Mali | Moğolistan |
| Meksika | Monako | Umman |
| Nijer | Norveç | Zambiya |
| Özbekistan | Vietnam | Polonya |
| Papua Yeni Gine | Filipinler | Moldavya |
| Portekiz | Güney Kore | Saint Lucia |
| Romanya | Rusya Federasyonu | Senegal |
| Saint Vincent & G | San Marino | Sierra Leone |
| Sırbistan & Karadağ | Seyşel Adaları | Slovenya |
| Singapur | Slovakya | İsveç |
| Sudan | Swaziland | Tacikistan |
| Switzerland | Suriye | Türkmenistan |
| Tunus | Türkiye | Birleşik Arap Emirlikleri |
| Uganda | Ukrayna | Arjantin |
| Zimbabwe | Komoros | Kongo |
| Libya | Nijerya |
- EPC ( Avrupa patent Sözleşmesi)
EPC Avrupa Birliği ve birliğe dahil olmayan birkaç ülkenin tek bir ülke olarak değerlendirilip patent müracaatı yapılmasını amaçlamaktadır.
EPC (Avrupa patent Sözleşmesi) ve EPO (Avrupa Patent Organizasyonu) üyesi ülkeler şunlardır.
ÜLKELER:
| Avusturya | Belçika | Bulgaristan |
| İsviçre | Kıbrıs Rum Kesimi | Çek Cum. |
| Almanya | Danimarka | Estonya |
| İspanya | Finlandiya | Fransa |
| İngiltere | Yunanistan | Macaristan |
| İrlanda | İzlanda | İtalya |
| Lihtenştayn | Litvanya | Lüksemburg |
| Monako | Hollanda | Polonya |
| Portekiz | Romanya | İsveç |
| Slovenya | Slovakya | Türkiye |
| Malta | Norveç | Makedonya |
| Arnavutluk | Hırvatistan | Letonya |
| Sırbistan | San Marino | Bosna Hersek |
| Sırbistan Karadağ |
| TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU ULUSLARARASI ANLAŞMALAR | ||||
| İSİM | İLK İMZA TARİHİ | ÜYE SAYISI | TÜRKİYE ÜYE Mİ ? | SON GELİŞMELER VE KATILIM TARİHİ |
| Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı WIPO Kuruluş Sözleşmesi | 1967 | 184 | EVET | 12.05.1976 |
| Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Kuruluş Anlaşması | 1995 | 150 | EVET | 26.03.1995 |
| Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) | 1973 | 31 | EVET | 01.11.2000 |
| FİKRİ MÜLKİYET KORUMASI | ||||
| Sınai Mülkiyetin Korumasına Dair PARIS Sözleşmesi | 1883 | 171 | EVET (10 Ekim 1925’den beri) | Stockholm (1-12 maddeler) 1.2.1995; (13-30 maddeler) 16.5.1976 |
| Patent Kanunu Antlaşması (PLT) | 2000 | 14 | İmzalandı 02.06.2000 | |
| Marka Kanunu Antlaşması (TLT) | 1994 | 38 | EVET | 01.01.2005 |
| Marka Kanununa İlişkin Singapur Antlaşması | 2006 | İmzalandı 28.03.2006 | Anlaşma henüz yürürlüğe girmedi. | |
| KÜRESEL KORUMA SİSTEMİ | ||||
| Mikroorganizmaların Uluslararası Saklanmasına İlişkin BUDAPEŞTE Antlaşması | 1977 | 66 | EVET | 30.11.1998 |
| Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin LAHEY Anlaşması (Cenevre Metni) | 1999 | 45 | EVET | 01.01.2005 |
| MADRİD Anlaşması’na İlişkin Protokol | 1989 | 72 | EVET | 01.01.1999 |
| Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) | 1970 | 136 | EVET | 01.01.1996 |
| SINIFLANDIRMA | ||||
| Tasarımların Sınıflandırılmasına İlişkin LOCARNO Anlaşması | 1968 | 48 | EVET | 30.11.1998 |
| Marka Tescilinde Eşyaların ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırmasına İlişkin NİS Anlaşması | 1957 | 80 | EVET | 01.01.1996 |
| Patentlerin Uluslararası Sınıflandırmasına İlişkin STRASBURG Anlaşması (IPC) | 1971 | 57 | EVET | 01.10.1996 |
| Markaların Figüratif Elemanlarının Sınıflandırılmasına İlişkin VİYANA Anlaşması | 1973 | 23 | EVET | 01.01.1996 |