Kullanım beyanı sunulması

         6769 sayılı yeni SMK yürürlüğe girmesi ile birlikte; 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin patentler bakımından getirdiği “kullanma zorunluluğu” ve “kullanımın ispatına” ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır

Buna göre, patent sahipleri patentin verilmesi kararının Resmi Bülten’de yayımlanmasından itibaren üç yıl veya patent başvurusu tarihinden itibaren dört yıl içinde, (hangisi daha geç sona eriyorsa), patentli buluşu kullanması zorunludur. Ancak patent sahibinin kullanım beyanı bildirisinde bulunması TÜRKPATENT tarafından zorunlu tutulmamaktadır. Patentsahibinin bülten tarihinden itibaren 3, patent başvurusu tarihinden itibaren 4 senelik süre zarfı içinde bir beyanda bulunmaması, daha sonra işleme almasının önünde bir engel değildir, patent için belirli sürenin son tarihinden sonra da kullanım beyanı sunulabilir. Beyanı geç sunma durumunda patent için 3. şahıslar tarafından zorunlu lisans talebi isteği ile karşılaşma durumu da göz önünde bulundurulmalıdır.

Patent için kullanma beyanında bulunuluyorsa patentin kullanıldığına dair (faturalar, gümrük beyannameleri, katalog vb.) evrakların, eğer kullanmama beyanında bulunuluyorsa da (kullanılmadığına dair gerekçe belirtilen bir dilekçe) bununla ilgili evrakların işlem sırasında sisteme yüklenmesi zorunluluğu kaldırılmıştır.

2020 yılında yeni çevrimiçi sisteme (EPATS) geçen TÜRKPATENT, kullanım beyanı talebi sırasında yalnızca patentin kullanım durumunun işaretlenebileceği bir buton sistemi sayesinde bu işlemi oldukça kolaylaştırmıştır.

Tüm bu bilgilere ek olarak, patentin kullanım durumu değiştiği takdirde, örneğin; “Kullanma beyanı sunulan bir patent artık kullanılmıyor ve patent sahibi lisans vermek istiyorsa ya da kullanmama beyanı sunulan bir patent daha sonra kullanılmaya başlandı ve patent sahibi zorunlu lisans talebinden korunmak istiyorsa” Bu durumlar söz konusu olduğunda TÜRKPATENT sisteminde kullanım beyanı işlemi tekrarlanabilir.

SMK’nın Uygulamasına dair yönetmeliğe göre Zorunlu Lisans

Zorunlu Lisans sistemi buluş sahibinin hakkını kötüye kullanmasının önüne geçmek için oluşturulmuş bir uygulamadır. Buna ek olarak, zorunlu lisans sistemi sadece patent sahibinin patenti kullanmaması halinde değil; patent sahibinin rekabet kurallarına aykırı kullanımı, patentler arası bağımlılık, kamu yararının varlığı, yeni bitki çeşitlerinin geliştirilmesi ve başka ülkelerdeki sağlık sorunlarını önlemek içinde uygulanabilir.

SMK’nın Uygulamasına Dair Yönetmelik madde 117/(8) uyarınca Kanunda belirtilen süre içinde hakkında kullanıldığına ilişkin beyan sunulmayan patentler Bültende yayımlanır. Bülten bir tür duyuru yayını olup, bir patentin ne zaman kullanılmadığını gösterir. Üçüncü taraflar buna göre ilgili patent üzerinde zorunlu lisans isteminde bulunabilirler. Buna ek olarak, kullanmama beyanı talebinde bulunulması da patentin zorunlu lisans talebinden korunmasını sağlamayacaktır. Ancak Türkiye’de kullanmama beyanı nedeniyle zorunlu lisans talebi nadir görülmektedir.

Bir patent, kullanılmayan patentler listesinde yer almasa dahi üçüncü bir taraf patentin kullanılmadığı veya patentli buluşun kullanılmasına yönelik ciddi ve gerçek tedbirlerin alınmadığı veyahut mevcut kullanımın ulusal pazar ihtiyacını karşılayacak düzeyde olmadığı gerekçesiyle zorunlu lisans verilmesini talep edebilir. Bu nedenle patentin listede yer alması, tek başına zorunlu lisansın verileceği anlamına gelmemektedir.

Zorunlu Lisans talebinin devamında bir mahkeme süreci mevcuttur. Ve bu mahkeme kararının olumlu sonuçlanması için patentin kullanıldığının ispatlanması ve TÜRKPATENT nezdinde bir kullanma beyanı sunulması gerekmektedir. Daha öncesinde bir beyanda bulunulmamış olması sonucu etkilemeyecektir, dava süresince de kullanım durumu kanıtlanabilmektedir.